Tehlike Özellikleri

Elektronik atıklar tehlikeli atık olarak değerlendirilirler. Klorlu solventler, bromlu alev geciktiriciler, PVC, ağır metaller, plastik ve gazlar başta olmak üzere yaklaşık 1000’e yakın malzeme elektronik ürünlerin ve parçaların yapımında, yarı iletken yonga üretiminde, devre ve disk sürücülerinin imalatında kullanılır. İçerdikleri altın, gümüş, bakır, demir, çinko, kalay, nikel gibi değerli hammaddeler yanında elektronik atıklar kurşun, cıva, kadmiyum, fosfor, baryum, krom, berilyum, plastikler ve ozon tüketiciler gibi tehlikeli kimyasallar da barındırıyorlar.

Cep Telefonları

Cep telefonu başta nikel kadmiyum pil olmak üzere, kurşun ve civa gibi atıkları içermektedir.

Bilgisayarlar

Bilgisayar anakartları üzerinde bulunan civalı piller ve switchler büyük miktarlarda biriktirildiğinde tehlike arz etmektedir.

Kurşun (Pb): Kurşunun sağlık üzerine olumsuz etkilerini her yerde okuyoruz. Çocuklarımızda beyin hasarı ve üreme bozukluklarına sebebiyet verdiğinden birçok üründe kullanımı yasaklanmıştır. Bir bilgisayar ekranında, ağırlığının %6 sı kadar kurşun bulunmaktadır.CRT tüpleri, eski lehimler ve entegre devreler kurşun içerirler.

Cıva (Hg): Düşük dozlarda bile zehirli olup, beyin ve böbreklere zarar verir. Anne sütüyle bebeğe geçebilir. Sinir sistemi cıvanın tüm formlarına karşı çok duyarlıdır. Yüksek miktarlarda maruziyet beyinde, böbreklerde ve fetus gelişiminde kalıcı zararlara neden olabilir. Beyin fonksiyonlarına yapacağı etkiyle irritabilite, ürkeklik, titreme, görme ve duyma kusurları ve bellekte zayıflama ortaya çıkabilir. Kısa süreli ve yüksek düzeyde maruziyet durumunda akciğer hasarı, bulantı, kusma, ishal, tansiyon yüksekliği, deri döküntüleri ve gözde irritasyon meydana gelebilir. Yeni doğan ve fetusta, cıva, beyin gelişiminde gerilik, zeka geriliği, körlük ve konuşamamaya neden olabilir. Çocukta sinir ve sindirim sistemleriyle böbrekler etkilenir. Bir çay kaşığının 70’de biri bile 80000 m²’lik bir göldeki suyu kirletip yaşayan balıkları zehirleyebilir. Cıva sensörlerde, floresan lambalarda ve rölelerde de kullanılmaktadır.

Kadmiyum (Cd): Havaya karışan kadmiyum parçacıkları yere ya da sulara düşmeden önce çok uzun mesafeler kat edebilir. Vücudumuzda çok uzun süre kalabilir ve düşük düzeyde maruz kalsak bile yıllar içinde birikebilir. Kadmiyumu havadan soluyarak, bulaşmış yiyecekleri yiyerek, sigara dumanından, kadmiyumla kirlenmiş suları içerek vücudumuza alabiliriz. Yüksek düzeyde kadmiyumu solunmak akciğer hasarına bağlı olarak ölüme neden olabilir. Çok yüksek düzeyde kadmiyumu yiyeceklerle almak kusmaya ve ishale neden olur. Hava, su ya da besinler yoluyla düşük düzeyde kadmiyuma uzun süre maruziyet sonucunda kadmiyum böbreklerde birikir ve böbrek hastalıklarına neden olabilir. Akciğerde hasar ve kemiklerin kırılganlığının artması diğer etkileridir. Yüzeye bindirilmiş aletler, yonga rezistörleri, kızılötesi dedektörleri, yarı iletkenler ve eski tip CTR tüpleri kadmiyum içerirler. Ayrıca plastiklerde de stabilizatör olarak kullanılmaktadır.

Bromlu Alev Geciktiriciler (PBB, PBDE): Normal gelişim için gerekli olan hormonal fonksiyonlarımızı önemli derecede etkiler. İşyeri ve ofislerimizdeki bilgisayarlar üzerindeki tozlarda bulunmaktadır. ABD ve İsveç ’de kadınlar üzerinde yapılan araştırmalar sonucunda anne sütünde çok fazla miktarda BFR maddesine rastlanmıştır. Bu şekilde bebeğe geçmesi de beklenen olası bir sonuçtur.

Fosfor (P): CRT tüpünün iç yüzünü kaplamada kullanılır. Kırılan tüplerden oluşan tozların teneffüsü çok risklidir. Fosforun zararları pek fazla bilinmemektedir.

Baryum (Ba): CRT tüpünde, yayılan radyasyonu azaltmak için kullanılır. Kısa süre Ba maruziyeti beyin şişmesine, kas zayıflığına, kalp ve karaciğer hastalığına neden olabilir.

Altı Değerlikli Krom (Cr ⁺⁶): Korozyon korumasında ve işlenmemiş galvaniz çelik levhalar ile serleştirilmiş çelik imalatında kullanılır. DNA hasarı ve astım bronşite sebep olabilir.

Berilyum (Be): Elektronik cihazların ana kart ve bağlantılarında bulunur. Son zamanlarda bu madde kanserojen olarak sınıflandırılmaktadır.

Plastikler: Pek çok basılı devrelerde kullanılan plastikler içerisinde, PVC en tehlikeli plastiktir. Belirli sıcaklıkta yandığında dioksin oluşturur. Bir bilgisayarda ortalama 7 kg civarında poli vinil klorür (PVC) de içeren plastik bulunmaktadır.

Elektrikli ve Elektronik Esyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılmasına (RoHS - Restriction of Hazardous Substances Directive) dair yönetmelik kapsamında bu maddelerin kullanımı yasaklanmış ve müsaade edilen maksimum miktarları şöyle belirtilmiştir:

*ppm = parts per million (ağırlık cinsinden milyonda bir parçacık)