Tanımı ve İçeriği

Tehlike anında çevredeki gemi ve teknelere, arama kurtarma yapan deniz veya hava araçlarına işaret vermek, yardım istemek amacıyla kullandığımız fişeklerdir.

Bulundurulması zorunlu miktar ilgili yönergede belirtilmiştir. SOLAS Standartlarına uygun fişekler kullanmamız gerekir. Piyasada satılan havai fişekler deniz ortamına uygun değildir.

İçeriklerinde genellikle barut bulunur. Tehlikeli durumlarda kullanılan işaret fişeklerinin tümü, kırmızı renklidir. Bunlar, magnezyum, stronsiyum nitrat, potasyum perklorat ve PVC içerirler. Aydınlatma fişekleri ise genellikle beyazdır.

Çeşitleri ve Sınıfları

Parlak bir alev ya da renkli bir duman çıkarabilen işaret fişeklerinin yanı sıra, havaya renkli yıldızlar yayan fişekler ile paraşütlü fişekler de vardır. İşaret tabancasıyla atılan renkli işaret fişekleri, yaklaşık 7590 m yüksekliğe çıkar.

El maytapları yanarken elde tutulan ve bu yanma esnasında tutan kişiye zarar vermeyen işaret fişeklerindendir. 15 bin mumdan az olmayacak ışık şiddeti ile parlak kırmızı renkte yanar. Yanma süreleri en az bir dakikadır. Yanma esnasında tutan kimseyi rahatsız etmeyecek ve yanan kıvılcımları can kurtarma vasıtasını tehlikeye düşürmeyecek şekilde yapılmıştır.

Paraşütlü işaret fişeğinin en yaygın türü, elde taşınabilenlerdir. İçinde barut ve paraşüt bulunan, alüminyum alaşımından yapılan bir borudan oluşurlar. Roket, bir plastik kılıf içine yerleştirilmiştir ve kapsülü ateşleyen bir tetikle tutuşturulur. Roketi hareket ettiren bölüm 3,5 saniye yanarak, ışıklı paraşütü dışarı atmadan önce, roketi 300 m yükseğe çıkarır. Yanma süresi 40 saniyeyi aşan işaret fişeği, iniş hızını yaklaşık 4,6 m/saniyeye düşüren dört ipli bir paraşütle taşınır. Bu tür işaret fişekleri, açık bir gecede 45 km uzaktan görülebilir. Aydınlatma fişekleri, helikopterlerden ya da uçaklardan, yeri aydınlatma amacıyla da atılabilir.

Yıldız yapıcı işaret fişekleri, cankurtaran sandallarının yanı sıra, tehlike durumunda küçük gemilerde ve dağcılık sporunda kullanılır. Bunlar, 35 saniye arayla, aşağı yukarı 45 m yüksekliğe, iki kırmızı yıldız fırlatırlar. Her yıldız, yaklaşık 5 saniye yanar. Tehlikeli durumlarda kullanılan alev yapıcı işaret fişekleri, parlak kırmızı bir alev çıkarırlar ve yaklaşık olarak 50 saniye yanarlar.

Yeni geliştirilen bir işaret fişeği türü de, radar sinyallerini yansıtır. Bunlarda, iki kırmızı yıldız oluşturacak maddenin yanı sıra, radar sinyallerini yansıtan 300000 adet naylon parçacık bulunur. Böylece kurtarıcılar, radar kullanarak, tehlikede olan gemilerin yerini saptayabilirler.

Dumanlı işaret fişekleri, gündüz tehlike belirtme ve yerden havaya işaret verme amacıyla kullanılır. Tehlike işareti için, turuncu renkli dumandan yararlanılır. Cankurtaran sandallarında kullanma amacıyla, yüzebilen ve 24 dakikada yanan bir türü de geliştirilmiştir. Dumanı zehirli değildir; petrolle kaplanmış suda yandığı zaman, petrolü tutuşturmaz. Aşağı yukarı 30 saniyede yanan, elde taşınabilen dumanlı işaret fişekleri de vardır.

Ticaret gemilerinde ve uçaklarda kullanılan önemli bir dumanlı işaret fişeği tipi de, can simitlerini belirtmede yararlanılan tiptir. Bunlar, can simitlerine/yeleklerine bir iple tutturulmuştur. Can simidi/yeleği denize fırlatılırken, ip çekilir ve fişek ateşlenir. İşaret fişeğinin yüzen halkasında, deniz suyuna değince çalışmaya başlayan pillerle yakılan iki elektrik ışığı vardır. Duman 15 dakikayı aşkın bir süre görülür; lambalarsa yaklaşık 45 dakika yanık kalır.