EVSEL ATIK REHBERİMİZ > ATIKLARIMIZI TANIYALIM > OTOMOTİV ÜRÜNLERİ  > Akümülatörler  > Faydalı Bilgiler  > Genel Bilgi

Tanımı ve İçeriği

Endüstride ve araçlarımızda otomatik marş, aydınlatma veya ateşleme gücü için kullandığımız; şarj edilebilir hücrelerde kurşunla sülfürik asit arasındaki kimyasal reaksiyon sonucu oluşan kimyasal enerjinin doğrudan dönüşümü ile üretilen elektrik enerjisi kaynağına akü diyoruz.

Daha basit anlatmak gerekirse: enerji depolayan ve ihtiyaç duyduğumuzda bu kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çevirerek kullanmamıza izin veren cihazlara akümülatör deriz. Kısaca "akü" olarak adlandırdığımız akümülatörlerin sahip olduğu enerji tükendiğinde tekrardan doldurulabilir.

Akümülatörlerdeki yükleme ve boşalma olayları kimyasal reaksiyonlara dayanır. Birçok akü türü olmakla birlikte çoğunun bilimsel dayanağı elektrotlarda gerçekleşen yükseltgenme ve indirgenme tepkimeleridir. Bilindik bir kimya kavramı olan redox tepkimelerinin temeli bir elektrotta elektron verişi, diğer elektrotta ise elektron tutulması olarak oluşur. Bir iletken yardımıyla karşı elektrota geçmek isteyen elektronlar devre tamamlandığı sürece elektrik akımın oluşmasını sağlar.

İçeriklerinde kullanım alanına ve çeşidine bağlı olarak nikel, kadmiyum, demir, lityum, kurşun ve sülfürik asit bulunur.

Çeşitleri ve Sınıfları nelerdir?

Akümülatörler kullanım amacına göre iki gruba ayrılırlar. Bunlardan ilki taşıt araçlarını çalıştırma, aydınlatma ve ateşleme fonksiyonlarını yerine getiren kurşun-asit esaslı otomotiv aküleri (starter tip), ikincisi ise endüstriyel alanlarda ve yalnız profesyonel kullanımlar için üretilen endüstriyel (stasyoner tip) akümülatörlerdir. Bunlar haberleşme sistemleri, lokomotif/vagonlar, sabit güç kaynakları, hava taşıt araçları, elektrikli/ hibrit nakil vasıtalarında kullanım yeri bulurlar.

Starter Tip Akümülatörler:

Akü denilince ilk akla gelen ve hepimizin bildiği uygulama, taşıtlarda kullandığımız marş amaçlı, yani otomotiv uygulamaları için olan seridir. Prensip olarak çok kısa sürede yüksek akım / güç verme özelliklidirler. Olabildiğince ufak ebatlarda, hafif ve taşınabilir olmaları beklenir. Mobil uygulamalarda yaygın olarak kullanılırlar. Bilinen başlıca özelliği açık / sulu sistem olmalarıdır. Yani içindeki asit sıvı / akışkan bazlıdır. Ortama asit çıkartma / salgılama riski mevcuttur.

Traksiyoner Tip Akümülatörler:

Bir diğer önemli uygulama da CER tip akümülatörlerdir. Özellikle elektrik enerjisi ile çalışan makinelerde, tünel, maden ocağı, elektrikli lokomotif, forklift vb. elektrik enerjisi tahrikli araçları çalıştırmak için kullanılırlar. Bilinen başlıca özelliği açık / sulu sistem olmalarıdır. Yani içindeki asit sıvı / akışkan bazlıdır. Ortama asit çıkartma / salgılama riski mevcuttur.

Stasyoner Tip Akümülatörler:

Endüstriyel uygulamalarda kullanılan ürünlerin genel tanımı ise sabit tesis (stasyoner) aküleridir. Adından de anlaşılacağı üzere sabit / durağan yerlerde kullanmak üzere tasarlanmışlardır. Çalışma prensibi ve plaka yapısı gereği, sabit akımı / gücü uzun süre verme yeteneği mevcuttur. Bu kategoriye giren, oldukça geniş alt başlıkları mevcuttur. Bunlar da yine kendi aralarında fiziksel ve iç yapı farklılıkları gösterebilirler.

Akümülatörler kullanılan elektrotun ve elektrolitin cinsine göre de çeşitli türlere ayrılır:

Kurşunlu Akümülatörler:

En yaygın kullanılan akülerdendir. Kurşun(Pb) ve Kurşun oksitten (PbO2) iki levhanın sülfürik asit çözeltisine batırılmış olarak bulunduğu akümülatörler ortalama %60 verimle çalışırlar. Bu akü türlerini daha ziyade otomobillerde kullanırız. -180C derecenin altında verimleri oldukça düşer. Ayrıca uzun süre kullanılmayan akülerin enerjileri zamanla yok olur.

Nikel - Kadmiyumlu Aküler( Ni - Cad ):

Bu aküleri alkali akü olarak da biliriz. Kurşunlu akülerdeki asitli çözelti yerine burada (elektrolit) baz çözeltiler kullanılır. Nikel kadmiyum aküler diğer akülere göre oldukça dayanıklıdır. Ortalama ömürleri 30 yıldır. Bakımları çok kolaydır. -200C ile 500C arasında yüksek verimle çalışırlar. Bazı türleri -400C’lere kadar dayanabilir. Uzun deşarj (boşalma) süreleri bu aküleri endüstriyel uygulamalarının kullanım alanına sokmuştur. Sinyalizasyon sistemlerinde, cep telefonu baz istasyonlarında vb. kullanılabilirler. Bu bataryaları daha ziyade tampon batarya olarak adlandırırız. Tampon akülerin bir ucu şebeke gerilimine bağlıdır ve elektrik kesintilerinde veya yetersizliğinde devrenin kararlılığını sağlarlar.

Nikel-Demirli Akümülatörler:

Edison pili olarak da bilinen ve hem daha uzun ömürlü, hem de daha sağlam olduğu için bir zamanlar çok kullanılan nikel-demirli akümülatör, giderek yerini nikel- kadmiyumlu akümülatörlere bırakmaktadır. Nikel-demirli akümülatörlerde artı elektrot iletkenliği artırmak üzere içine grafit katılan nikel hidroksitle doldurulmuş, nikel kaplı çelik ceplerden oluşur. Eksi elektrotlar da demir tozu, demir (II) oksit ve cıva oksitle doldurulmuş yine cep biçiminde elemanlardır.

Bu sayfadaki içeriklerin bütün hakları sakldır.